Tribina „Aleksandar Ranković – između Leke i Marka” održana je u ponedeljak, 17. septembra, u Klubu „Tribina mladih” Kulturnog centra Novog Sada. Autor i predavač bio je msr Ognjen Karanović, istoričar.
Autor je tribinu započeo podsećanjem na 22. avgust 1983. godine, na sahranu posmrtnih ostataka Aleksandra Rankovića, narodnog heroja, junaka socijalističkog rada, nosioca Partizanske spomenice iz 1941. godine, prekaljenog revolucionara, komuniste, Titovog zamenika i „gospodara jugoslovenske tajne policije” u prvih 20 godina posle završetka Drugog svetskog rata.
Dan ranije, tokom prenošenja kovčega sa Rankovićevim posmrtnim ostacima iz Dubrovnika, gde je preminuo od posledica srčanog udara, 19. avgusta iste godine, na mesto „večnog počivališta” u Beogradu, u naseljima u Srbiji, kuda je pogrebna povorka prolazila, građani su mu odali poslednju poštu.
– To su činjenice, a sve ostalo je mit; a uz ime Aleksandra Rankovića rođeno je mnogo mitova i misterija, mada nema ničeg mitskog a ni misterioznog u zločinima nad desetinama hiljada ljudi na kraju Drugog svetskog rata koje je ubila Ozna, čiji je osnivač i prvi šef bio upravo Ranković – kazao je Karanović, dodavši da je i ta činjenica naknadno bila obavijena misterijom.
Autor tribine je, potom, naglasio da je Ranković („drug Marko”) bio iskreni i beskompromisni jugoslovenski rodoljub, „možda poslednji, pa i jedini čuvar plamena jugoslovenstva u vrhovima komunističkih vlasti Jugoslavije od 1945. godine, pa do kraja svog života”. Karanović je, zatim, postavio pitanje: Kako je bilo moguće 1983. godine da sto i više hiljada ljudi ispraća Rankovića uz klicanje i aplauze, a samo tri godine ranije, u suzama i kolektivnoj tuzi i izbezumljenosti, ispratili su sa ogromnim pijetetom Tita koji je prouzrokovao Rankovićev progon?
– Po mom mišljenju, ti pokliči 1983. godine bili su, zapravo, vapaj porobljene nacije koja je svoju sudbinu poistovetila sa Rankovićevom sudbinom, doživljavajući ga kao prvog čoveka srpskog naroda u komunističkoj Jugoslaviji – rekao je Karanović.
U nastavku tribine, autor je podsetio na biografiju Rankovića (Draževac, 1909. – Dubrovnik, 1983): ostao je bez oca kao 12-godišnjak, a već naredne godine odlazi u Beograd na abadžijski zanat, gde kao 15-godišnjak dolazi u dodir sa revolucionarnim pokretom, a zatim 1927. godine stupa u sindikalnu borbu i postaje pripadnik podmlatka KPJ.
Zbog propagandnog materijala, robijao je šest godina u Sremskoj Mitrovici i u Lepoglavi. Po izlasku, veoma brzo je napredovao u partijskoj karijeri i već od 1937. godine je u kontaktu sa Josipom Brozom. Rankovićeva briljantna karijera tekla je do 1966. godine, kada je, navodno, Tito otkrio uređaje za prisluškivanje u svojoj rezidenciji u Užičkoj br. 15 u Beogradu. Okrivljeni su Služba državne bezbednosti (UDBA) i njen prvi čovek, Aleksandar Ranković.
Afera je dospela na Brionski plenum. Ranković je pre toga podneo ostavku, a potom je isključen iz Saveza komunista i penzionisan. Bio je to kraj njegove političke karijere, a mit o njemu kao o „borcu za srpske nacionalne interese” razvijan je do neslućenih razmera.
– Nema sumnje, Ranković je bio čuvar Jugoslavije i zaštitnik plamena jugoslovenstva – zaključio je Karanović na kraju ove tribine koja je pobudila veliko interesovanje.
