Pozor! Pozorište! – piše Dragoljub Selakovićrežija i dramatizacija: Nikita Milivojević; kompozitor: Dimitris Kamaratos; scenski pokret: Amalija Benet; scenografija: Nikita Milivojević i Željko Piškorić; kostimografija: Marina Sremac; asistent režije: Nikola Končarević; video: Robert Gondi i Predrag Novković; produkcija: Srpsko narodno pozorište – Novi Sad i Narodno pozorište – Sombor; premijera 12.oktobar 2019, Novi Sad; 16.oktobar 2019, Sombor;igraju: Jugoslav Krajnov, Tijana Marković, Branislav Jerković, Marija Medenica, Marko Marković, Ivan Đurić k.g., Aleksandar Gajin, Dušan Jakišić, Nebojša Savić, Moroslav Fabri, Dušan Vukašinović, Ninoslav Đorđević, Zoran Karajić k.g., Marko Savković, Vladimir Milojević, Sonja IsailovićPreko pedeset godina na ovim prostorima slušamo da Andrićevo književno delo ne može da se uprizori na adekvatan način, da je ne moguće dočarati atmosferu, preneti na scenu teskobu “tamnog vilajeta” koji preovladava u proznom delu našeg najvećeg pisca i jedinog nobelovca. Mnoga imena od autoriteta se nisu usuđivala da se upuste u rizik postavljanja na scenu andrićevih likova i njihovih pretežno tragičnih sudbina. Koliko se ovo piskaralo seća čak i Kusturica skoro trideset godina priča da mu je životni san da snimi film “Na Drini ćuprija” ali se ne usuđuje. Da li nisu imali “s kim ili s čim” pitanje je na koje ne možemo dati odgovor. Led je probio Kokan Mladenović koji u martu 2016.godine na scenu Srpskog narodnog pozorišta postavlja, sada već legendarnu, “Na Drini ćupriju” koja je, pored kontraverzi oko dodeljivanja nagrada na “Steriji”, mora se priznati, ostavila upečatljiv trag. Nakon toga se i Ana Đorđević usudila da barata s Andrićevim delom pa smo u oktobru 2017. dobili, ne toliko izvikanu (medijski propraćenu) ali dobru predstavu, “Anika i njena vremena”. Nakon dve godine, na sceni Srpskog narodnog pozorišta, ovoga puta u kopordukciji sa Narodnim pozorištem iz Sombora, Nikita Milivojević izlazi sa svojom dramatizacijom i režijom “Travničke hronike”, sad da imamo “hroniku”, tri predstave o po Andrićevim romanima, malo li je?!Nikita Milivojević, jedan od vodećih srpskih pozorišnih reditelja, kao motiv za hvatanje u koštac sa ovako teškim zadatkom kaže: “Neke od najlepših stranica ispisanih na srpskom jeziku nalaze se u romanu Travnička hronika:… ‘Jer zašto da moja misao, dobra i prava vredi manje od iste takve misli koja se rađa u Rimu ili Parizu? Stoga što se rodila u ovoj dumači koja se zove Travnik? I zar je mogućno da se ta misao nikako ne beleži, nigde ne knjiži?’… Nosio sam ovu Andrićevu misao bezbroj puta na sve strane sveta kao neki svoj lični prtljag. Travničkahronika je za mene kao ona sveća u romanu, što gori danju i noću na turbetu Abdulah paše… ‘ono malo svetla, da osvetli sav mrak koji se vekovima okupio oko nas’. To je ona ista sveća koju nosi i junak Tarkovskog kroz prazan bazen, tom svećom, u mraku, počinje naša predstava”. Nisam slučajno naveo ove rediteljske reči jer one najplastičnije oslikavaju ono što imamo priliku da vidimo, u preko dva sata, na sceni “Pera Dobrinović”. Prvo što na publiku ostavlja fascinantan dojam su sjajna i vrlo efektna scenografska rešenja koja Milivojević veoma vešto koristi i kao mizanscenska rešenja pogotovo u prvom delu i na tome mu se mora odati dužno priznanje kao jednom od potpisnika scenografije i naravno Željku Piškoriću, kao drugom. Navešću samo najupečatljivija kao što su “masno”, lepljivo blato koje se nikada ne suši i šljapkanje po njemu, koje je prekriveno maglom koja kao da se nikada ne diže, ulazak turbeta sa svećom, padanje/zabadanje cveća niotkuda, konzulski sto koji se deli na pola najavljujući dolazak nemačkog konzula, efektno ali pomalo preterano izranjanje vezira iz rupe za orkestar*…foto: Aleksandar RamadanovićDrugi izuzetan saradnik koji zaslužuje posebno isticanje je Amalija Benet koja sa nekoliko izuzetnih rešenja obogaćuje oslikavanje teskobne, zamršene, neverovatno komplikovane i mučne atmosfere koja kao da se sa scene preliva u publiku. Navešću samo par scena koje su, na potpisnika ovih redova, ostavila odličan utisak: gacanje po kaljuzi preko upakovanih paketa koja neodoljivo potsećaju na odbačenu ili nikad ne pročitanu dnevnu štampu, rešenje putovanja poštanskih pošiljki od Travnika do Priboja prilikom namernog marifetluka francuskog konzula koji je priredio svom rivalu, slikovito koškanje suparnika/konzula prikazano kao borba petlova…Za muzičku podlogu Dimitrisa Karamatosa, dugogodišneg saradnika, Nikite Milivojevića možemo samo da kažemo da je na visoko profesionalnom nivou, žanrovski tačna i adekvatna u podvlačenju i nagalašavanju pojedinačnih scena kao i zaokruživanju celokupnog vremena i prostora. Za kostim možemo samo da navedemo da je ovo još jedan precizan i kvalitetan uradak Marine Sremac u duhu vremena i atmosfere u kojoj se radnja odvija.foto: Aleksandar RamadanovićOno što je zasmetalo u ukupnom dojmu, ovom piskaralu, nakon odgledane prve reprize, ako se to može podvesti pod zamerku, je to što je čitava priča nekako ostala na nivou opisivanja događaja i oslikavanja atmosfere. Vizuelni doživljaj kao i likovna kompozicija su na izuzetno visokom nivou međutim, čini se da je dramaturška struktura previše bazirana na opisno/filozofskoj pozadini tj. da ima previše prepričavanja događaja, pojedine scene prosto kao da vape za dijalogom dok se o njima govori u trećem licu. U prolazu se moglo čuti da je ovo jedna predstava koja je namenjena srednjoškolcima koji ne vole da čitaju lektiru.Možda tome doprinosi, čini se prilično neujednačena glumačka podela, tu prvenstveno mislim na Branislava Jerkovića koji tumači ulogu francuskog konzula. Vizuelno potpuno adekvatan postavljenom zadatku ali kao da je imao nekakav otpor prema liku koji tumači, kao da reditelj nije previše radio na psihološkom tumačenju i “odbrani” lika sa njim pa često dolazi do lutanja i nezainteresovanosti. Sa druge strane kao da je to lutanje bilo zarazno pa se pomalo prenelo i na njegovog suparnika, Jugoslava Krajnova u ulozi austrijskog konzula koga pamtimo u mnogo boljim izdanjima. Pravo osveženje na sceni je Marija Medenica u ulozi supruge francuskog konzula koja kao i obično izgara u svakoj ulozi ali se čini da je to više plod individualnih rešenja nego rediteljskih zahteva. Ostali deo ansambla se nekako utapao u prosek, ni previše loš ni previše dobar, sa izuzetkom Marka Markovića i Marka Savkovića koji su povremeno iskakali iz nametnutog proseka. Da li je to bio loš dan za ansambl pa će predstava dobiti na čvrstini kroz reprizna izvođenja ne mogu da tvrdim ali takav je utisak ostavilo ovo izvođenje.foto: Aleksandar RamadanovićNa kraju ma koliko ga izbegavali, nameće se poređenje tj. pitanje: ko je bolje od ova tri relevantna pozorišna stvaraoca pročitao Andrića (interesantno je da sva tri reditelja potpisuju i dramatizaciju), ko se više približio suštini andrićevskog dela? Na to pitanje je teško dati odgovor, podrazumeva se da su ukusi različiti i da je o njima iluzorno raspravljati ali se usuđujem da kažem da je to Kokan Mladenović i njegovo čitanje “Na Drini ćuprije”.*ova zamerka je upućena samo zbog pitanja realizacije iste scene u pozorištima koja nemaju takve tehničke mogućnosti, recimo koproducent Narodno Pozorište Sombor?!
You must be logged in to post a comment.