Međunarodni dan sećanja na romske žrtve genocida u Drugom svetskom ratu, obeležava se 2. avgusta kao dan sećanja na 2.897 Roma ubijenih u koncentracionom logoru Aušvic u Poljskoj.Ovaj datum je takođe prihvatio i Savet Evrope, a na inicijativu romskih organizacija, obeležava se širom Evrope. Za vreme Drugog svetskog rata ukupno je, u celom svetu, ubijeno oko 1,2 miliona Roma, ali konačni broj nikada neće biti utvrđen.Tokom Drugog svetskog rata, na tetitoriji tadašnje Jugoslavije, usvojeni su zakoni u okviru kojih su donesene odredbe o rasnoj pripadnosti, kojima se legalizovao progon Roma i Jevreja.Tokom jula 1942, veliki broj Roma iz Srbije, Bosne i Hrvatske, deportovani su u Jasenovac. Za razliku od većine drugih zatočenika u ovom koncentracionom logoru, oni nisu identifikovani imenom po dolasku u logor. Zajedno s Jasenovcem, Romi su ubijeni i u drugim ustaškim logorima i na stotinama drugih lokacija na teritoriji današnje Republike Hrvatske, Republike Bosne i Hercegovine i delova Republike Srbije.U početku se logor nalazio u selu Uštica, a mesto je kasnije nazvano „Ciganski logor“. Kasnije su prebačeni u selo Gradina na drugoj obali Save, mesto na kome su Romi masovno mučeni i ubijani.Kako tačni podaci o broju romskih zatvorenika nisu čuvani, a većina Roma tada nije bila upisana u evidencije, škole i druge spise, tačan broj Roma ubijenih u Jasenovcu je nemoguće utvrditi. O obimu genocida najbolje govori činjenica da je prema popisu stanovništva iz 1948. godine na području današnje Jugoslavije živelo samo 72.755 Roma, a pre rata više od 200.000 lica koja su se izjašnjavali kao pripadnici romske zajednice. Romski holokaust zahvatio je veći deo Evrope i rezultirao ubistvima. Desetine hiljada Roma ubijeno je u nacističkom koncentracionom logoru Aušvic, a jedna od najtragičnijih epizoda dogodila se u noći 2-3 avgusta 1944. godine, kada su nacisti ubili poslednju grupu od 2.897 Roma. U ovom zloglasnom logoru, ubijeno je više od 1,3 milliona ljudi. Ogromnu većinu žrtava činili su Jevreji iz svih delova Evrope koje su okupirali nacisti. U Aušvicu je ubijeno skoro milion Jevreja. Nemačka država je u kompleksu Aušvica usmrtila i oko 75.000 poljskih civila, 15.000 sovjetskih ratnih zarobljenika, 55.000 Roma i Sinta, kao i homoseksualaca i političkih zatvorenika.U znak sećanja na ovaj događaj, Savet Evrope, na inicijativu brojnih romskih organizacija, proglasio je 2. avgusta Međunarodnim danom sećanja na romske žrtve genocida u Drugom svetskom ratu. Svake godine toga dana na romskom groblju u Uštici okupljaju se mnogi Romi i prijatelji romske zajednice odajući počast nevinim žrtvama ovog užasnog logora.Miloš Nikolić, Direktor Kancelarije za inkluziju Roma
