Tribina „Milovan Đilas – jedan profil Srbije“ održana je u utorak, 12. marta, u klubu „Tribina mladih“ Kulturnog centra Novog Sada. Autor i predavač bio je msr Ognjen Karanović, istoričar.
Milovan Đilas, najpoznatiji komunistički disident bivše Jugoslavije, rođen je 1911. u selu Podbišću u blizini Mojkovca, u Crnoj Gori. Završio je osnovnu školu i gimnaziju u Beranama, a u Beogradu upisao Filozofski fakultet 1929. godine.
Član zabranjene Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) postao je 1931, a dve godine kasnije osuđen je na kaznu od tri godine zatvora koju je izdržavao u Sremskoj Mitrovici. Posle dolaska Josipa Broza Tita na čelo KPJ 1937. godine, Đilas je postao član najužeg partijskog rukovodstva, Centralnog komiteta KPJ i Politbiroa CK KPJ.
Tokom NOR-a, neprekidno je bio član Vrhovnog štaba Narodnooslobodilačke vojske i partizanskih odreda Jugoslavije. Iz rata je izašao u činu general-lajtnanta, a 1949. postao je general-pukovnik. Odlikovan je Ordenom narodnog heroja. Bio je vodeći partijski ideolog i teoretičar.
– Ako je Ranković bio Titova desna ruka, može se reći da je Đilas bio Brozova levica – rekao je Karanović i dodao da je tokom značajnog dela svog života Đilas bio omražena ličnost, mada je autor nekoliko desetina knjiga, monografija, romana, pesama, poema, više od stotinu eseja…
Posle objavljivanja njegovog eseja „Anatomija jednog morala” i zabrane „Nove misli”, u januaru 1954. godine počela je Đilasova golgota. Pod optužbom da je revizionista, smenjen je sa svih funkcija, a na tajnom suđenju 1955. osuđen je na kaznu zatvora od 18 meseci, uslovno na tri godine. Zbog intervjua datog „NJujork tajmsu” u decembru 1956, osuđen je na tri godine strogog zatvora.
NJegovo delo „Nova klasa“, objavljeno 1957. godine u SAD, prodato je u tri miliona primeraka i prevedeno na pedesetak svetskih jezika. To je knjiga koju su Oksfordski univerzitet i „NJujork tajms” uvrstili među stotinu naslova koji su izvršili najveći uticaj na politiku i kulturu u drugoj polovini 20. veka.
Zbog objavljivanja te knjige, osuđen je 1957. na novih sedam godina zatvora. Uslovno je oslobođen 1961, ali je zbog knjige „Razgovori sa Staljinom” naredne godine osuđen na pet godina zatvora. Oslobođen je poslednjeg dana 1966. godine.
U nastavku, Karanović je podsetio da je 1989. godine Društvo književnika Vojvodine u Matici srpskoj organizovalo književno veče Đilasu u čast. Prema svedočenjima, u Matici se sakupio „ceo Novi Sad“, a Đilas se u nekoliko navrata zagrcnuo, na ivici suza, jer je, kako je kazao, osećao kajanje i žal zbog onoga što je bio ili što je trebalo u životu da bude.
Umro je u Beogradu 20. aprila 1995. godine. Sahranjen je u porodičnoj grobnici u rodnom selu i u skladu sa verskim obredima Srpske pravoslavne crkve.
