Tribina „Srbi u Bosni i Hercegovini od Petra Kočića do Republike Srpske“, biće održana u utorak, 7. maja u 19 časova u klubu „Tribina mladih“ Kulturnog centra Novog Sada. Autor i predavač je msr Srđan Graovac, istoričar.
Istovremeno sa genezom, a onda i afirmacijom srpskog nacionalnog identiteta na prostorima tek vaskrsle Srbije u prvim dekadama XIX veka, kao i u srpskim etničkim oblastima u Habzburškoj monarhiji, isti istorijski procesi odvijali su se i na prostranstvima, prvobitno osmanlijske, a potom austrougarske Bosne i Hercegovine, zemalja koje su u etničkom pogledu i prema svim parametrima, oduvek bile srpske. Afirmisanje srpskog nacionalnog identiteta, pre svih u Bosni i Hercegovini, sa današnje vremenske distance, možemo veoma jednostavno da uočimo, a onda i da posmatramo uvidom u život i profesionalnu delatnost Petra Kočića, srpskog književnika i političara iz bosansko-krajiškog Zmijanja u današnjoj Republici Srpskoj. Rodoljublje prema srpskom nacionalnom biću i netrpeljivost prema austrougarskoj okupaciji jedan je od osnovnih motiva Kočićevog stvaralaštva. Po toj rodoljubivoj crti koju sadrže njegove pripovetke su angažovane i obeležene političkim dešavanjima iz vremena u kojem su nastale. U njima se susreću mnoge političke aluzije ili kako je to sam rekao: „krupne i goleme riječi koje dušmani ne razumiju, a narod razumije…“ Austrougarsku upravu je nazivao sudanijom i nju u „Starostavnoj knjizi Simeuna Đaka” alegorijski predstavlja kao ostvarenje davno zapisanog proročanstva. U Bosni, u srcu i snazi srpskog otečestva, zavladala su dva gospodara, zbog čega je nastala prevrtanija i druga sudanija. Kočić je u pripovetkama negativno pisao o obavezi služenja vojske u dalekim krajevima Austrougraske („Tuba”), teranju kmetova sa zemlje zbog nemogućnosti da isplate visoke dažbine („Grob slatke duše”), zloupotrebama prilikom popisivanja desetine („Kod Markanova točka”, „Jure Piligrap”), kolonijalnoj eksploataciji prirodnih bogatstava („Vukov gaj”) i drugim problemima. Kočić je kritikovao i pripadnike srpske čaršije i crkve (Mejdan Semeuna Đaka) zbog saradnje sa vladom i učestvovanja u globljenju seljaka. Najsistematičniju i najširu kritiku autrougarske vlasti Kočić je ostvario u delima „Jazavac pred sudom” i „Sudanija”. Kočićevo rodoljublje nadovezuje se jednim svojim delom na kosovsku tradiciju. Isidora Sekulić povezuje kosovski mit sa trima po njoj osnovnim temama Kočićevog stvaralaštva: čežnjom za slobodom i pravdom, patriotizmom i „silinom i pasjalukom ćudi” naravi onih koji zanemaruju i gaze lične živote. Teme iz Kočićevog stvaralaštva, kao i crtice iz njegovog kratkog života, istinski predstavljaju duhovno-kulturološki i identitetski fundament nastanka i egzistiranja najmlađe srpske države/entiteta – Republike Srpske. Koja su istorijska stanja i procesi uslovili navedenu relaciju između srpskog identiteta Bosne i Hercegovine i egzistencije Republike Srpske pokušaćemo da otkrijemo u okviru razgovora na predstojećoj tribini Kulturnog centra Novog Sada.
Related
