Tribina „Knez Aleksandar Karađorđević – u senci velikog oca“ biće održana u sredu, 28. avgusta u 19 časova u klubu „Tribina mladih“ Kulturnog centra Novog Sada. Autor i predavač je msr Srđan Graovac, istoričar.
Neprimetno, gotovo stidljivo i nečujno, bez ikakvog svečanog podsećanja, lani se navršilo 160 godina od sazivanja čuvene Svetoandrejske skupštine. Ovaj izuzetno značajan jubilej je, poput brzog voza, protutnjao pred očima zbunjene i nepripremljene srpske javnosti, kao da se radi o nekom nevažnom događaju, a ne o fenomenu koji je postavio kamen temeljac za razvitak demokratske ustavnosti i parlamentarizma u modernoj srpskoj istoriji. Knez Aleksandar bio je vladar o kome se malo zna u našoj široj javnosti, kao i u srpskoj istoriografiji. Verovatno, razlog za takav odnos prema ovoj istorijskoj ličnosti trebalo bi da pronađemo u činjenici da je on decenijama živeo u senci svoga slavnog oca. Njegove državničke i lične sposobnosti često su se upoređivale sa harizmatičnom ličnošću vođe Prvog srpskog ustanka, što je umanjivalo značaj i ugled kneza Aleksandra u očima javnosti. Jedan od starijih srpskih istoričara Aleksa Ivić ovako je ocenio srpskog kneza: “On je bio dobrodušan čovek i imao je osećaj za pravdu, ali je bio slab duhom i bez sposobnosti za samostalnu političku akciju.” Ovakvo mišljenje je trajno ostalo u našoj istorijskoj nauci, jer je potvrđeno od strane našeg istaknutog istoričara Slobodana Jovanovića. Nepovoljnu ocenu ličnosti kneza Aleksandra nepravedno bi bilo poistovetiti i sa njegovim režimom, odnosno sa političkim dešavanjima i ekonomskim prilikama koje su vladale u vreme njegove vlaavine od 1842. do 1858. godine. Materijalni podaci i istorijske činjenice pokazuju da je za vreme vladavine Karađorđevog sina zabeležen vidan napredak, naročito u jačanju države, porastu privredne aktivnosti i razvoju školstva.Srbija je dobila prvi Građanski zakonik, čime su udareni temelji pravne države i zaštićena građanska i ljudska prava svih stanovnika naše zemlje. Tada je napisano i čuveno Načertanije. Samo ova dva krupna državnička akta dovoljna su za utemeljenje drugačijeg pogleda na ulogu Karađorđevog sina u našoj istoriji. Istorijske okolnosti prilikom Aleksandrovog stupanja na kneževski presto bile su veoma povoljne za njega. Rasla je popularnost Karađorđevića, a opadala naklonost naroda prema Obrenovićima, zbog nečasne uloge kneza Miloša u ubistvu Karađorđa. Osim toga, porodične veze Karađorđevića sa narodom bile su mnogostrane i duboko ukorenjene. U unutrašnjoj politici, knez Aleksandar dolazi u sukob sa članovima Državnog saveta, što kulminira sazivanjem Svetoandrejske narodne skupštine u decembru 1858, koja je iznudila njegovu abdikaciju. Posle silaska sa kneževskog trona, knez Aleksandar se povukao na svoje imanje u blizini Temišvara. Njegov miran život poremetila je optužba da je za zaverenike u atentatu na kneza Mihaila obezbedio novac i oružje. Osuda za delo koje nije učinio duboko ga je povredila. Knez Aleksandar Karađorđević umro je u Temišvaru, 3. maja 1885. godine (po novom kalendaru), a sahranjen je u Beču, gde mu je grob oskrnavljen, a lobanja ukradena 1911. godine. Lobanja je uskoro pronađena na groblju u jednom žbunu, a posmrtni ostaci Aleksandra i njegove supruge, kneginje Perside ponovo su sahranjeni 22. decembra 1911. godine (po julijanskom kalendaru) u zadužbini Kralja Petra Prvog na Oplencu.
Related
